Kim ngạch xuất nhập khẩu Việt Nam 2022 đạt kỷ lục 732 tỷ USD, tăng tới 10% so với năm 2021. Đây là một điểm sáng ấn tượng của kinh tế năm vừa qua giữa bối cảnh khó khăn chung của kinh tế toàn cầu. Đặc biệt hơn, Việt Nam có mức xuất siêu vượt 11 tỷ USD. Trong đó, các mặt hàng nông, lâm, thủy sản thực sự là một điểm nhấn khi giá trị xuất siêu chiếm tới 2/3 tổng giá trị xuất siêu của cả nước. Đáng nói, năm 2022, Trung Quốc là nước có kim ngạch xuất nhập khẩu lớn nhất với Việt Nam với 177,7 tỷ USD. Như vậy, xuất nhập khẩu của Trung Quốc chiếm gần 25% tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam.
Từ ngày 08/01/2023, Trung Quốc sẽ mở lại toàn bộ các cửa khẩu đường bộ sau thời gian dài phong tỏa chống dịch COVID-19. Theo các chuyên gia kinh tế, việc Trung Quốc mở cửa trở lại sẽ tạo điều kiện cho nhiều ngành hàng xuất nhập khẩu của Việt Nam có cơ hội lớn. Việc thị trường nhập khẩu lớn nhất của Việt Nam mở cửa sẽ là tín hiệu đáng mừng.
Doanh nghiệp theo dõi sát thông tin Trung Quốc mở cửa thị trường
Bùng nổ cũng là cách các doanh nghiệp (DN) xuất khẩu trong nước dùng để nói về sự chờ đợi từ đơn hàng từ thị trường này. Nhiều nhóm ngành được hưởng lợi khi Trung Quốc dần nới lỏng các biện pháp phòng dịch trong nước và dự kiến các hoạt động kinh tế sẽ thực sự sôi động từ quý II năm 2023. Đứng đầu là các DN ngành hàng không, thủy sản, xi măng, cao su, thép, gạo.
Thủy sản được xem là ngành có lợi lớn khi Trung Quốc
mở cửa thị trường. (Ảnh minh họa - Ảnh: TTXVN)
Trung Quốc mở cửa sẽ là một trong những động lực lớn nhất hỗ trợ cho việc tăng trưởng sản lượng xuất khẩu của các DN hoạt động trong các ngành này vào năm 2023. Do đó, các DN đang theo rất sát thông tin mở cửa cửa của Trung Quốc để cửa thị trường để có các chiến lược đưa hàng hóa vào thị trường này. Không chỉ là thị trường tiêu thụ lớn nhất, Trung Quốc cũng là mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng của thế giới. Vì vậy, thông tin mở cửa thị trường còn được kỳ vọng sẽ giúp giải quyết các nút thắt về giá cung ứng nguyên vật liệu trong chuỗi sản xuất, nhất là linh kiện, máy móc thiết bị và dệt may. Tuy nhiên, nhiều DN có đối tác tại Trung Quốc cho biết, do chưa nhận được văn bản chính thức từ các đối tác về việc mở cửa thị trường, vì vậy động thái hiện nay vẫn chờ đợi.
Theo dự báo từ VNDirect, Trung Quốc mở cửa sẽ là một trong những động lực lớn nhất hỗ trợ cho việc tăng trưởng sản lượng xuất khẩu của các DN trong ngành thủy sản, dệt may và cao su. Đặc biệt, những DN có tỷ trọng doanh thu và thị phần lớn ở thị trường này sẽ được hưởng lợi nhiều hơn. Khi Trung Quốc mở cửa, nhu cầu tiêu thụ nhiều mặt hàng sẽ bùng nổ trong khi nguồn nguyên liệu nội địa của nước này khó đáp ứng kịp vì chịu ảnh hưởng nặng nề của dịch COVID-19. Vì vậy, Trung Quốc là điểm đến tiềm năng nhất của các DN xuất khẩu trong năm 2023. Hiện Việt Nam nhập khẩu hơn 30% nguyên vật liệu đầu vào sản xuất từ Trung Quốc chủ yếu máy móc, linh kiện điện tử, nguyên phụ liệu dệt may, da giày.
Trong thời kỳ Trung Quốc đóng cửa, các DN đã gặp không ít khó khăn do thiếu nguyên, vật liệu, chi phí đầu vào tăng mạnh, hàng hóa tắc nghẽn. Cùng với đó, việc giá cước vận tải hạ nhiệt hơn 50% so với hồi đầu năm 2022, hàng hóa lưu thông trở lại, thời gian nhập khẩu nguyên liệu không bị chậm trễ sẽ giúp cải thiện hoạt động sản xuất, thương mại của doanh nghiệp. Như vậy, các nút thắt về cung ứng nguyên vật liệu trong chuỗi sản xuất, nhất là linh kiện, máy móc thiết bị và dệt may, điện tử ô tô được tháo gỡ.
Thách thức cạnh tranh chuỗi cung ứng khi Trung Quốc mở cửa
Sự mở cửa của kinh tế Trung Quốc, bên cạnh giúp các DN mua hàng dễ hơn, chiều ngược lại, cũng đặt các DN trong chuỗi cung ứng của Việt Nam vào thách thức cạnh tranh mạnh hơn trong thời gian tới. Số liệu từ Tổng cục Hải quan cho thấy, trong năm 2022, Trung Quốc là thị trường nhập khẩu lớn nhất của Việt Nam. Trong đó, máy tính, linh kiện, máy móc, phụ tùng là những nhóm hàng Việt Nam nhập khẩu nhiều nhất từ thị trường này. Vì vậy, thách thức cũng sẽ là không nhỏ cho các DN trong chuỗi cung ứng của Việt Nam để hiện thực mục tiêu nội địa hóa 65 – 70% trong các năm tới. Ngoài ra còn là những thách thức khác khi Việt Nam đang phải nhập khẩu đầu vào quá nhiều.
Những sự thay đổi và dịch chuyển trong chuỗi cung ứng sau dịch COVID-19 đã khiến Công ty Công nghiệp Towa Việt Nam xây dựng kế hoạch có thể tăng mua hàng nội địa. Tuy nhiên, việc này lại gặp trở ngại khi khả năng đáp ứng của DN nội cả về chất lượng và số lượng còn hạn chế. “Khi làm việc với các nhà cung ứng Việt Nam, ví dụ khi được hỏi, họ có thể đáp ứng được 100 chiếc nhưng chúng tôi lại muốn khoảng gấp 100 lần, họ sẽ không đủ thiết bị để đáp ứng”, ông Yutaka Watanabe, TGĐ Công ty Công nghiệp Towa Việt Nam, cho biết.
Trong giai đoạn ảnh hưởng của dịch bệnh trên thế giới, Việt Nam được nhận định là hưởng lợi khi chuỗi cung ứng toàn cầu có xu hướng dịch chuyển, nhưng để giá thành sản phẩm trở nên cạnh tranh hơn khi tham gia vào các DN đầu cuối là không đơn giản. Trong khi đó, Trung Quốc vẫn duy trì lợi thế về giá thành bởi quy mô sản xuất số lượng lớn. “Trong khi mọi thứ đều tăng giá, người mua hàng không tăng và thậm chí sau thời gian dài ổn định sản xuất, cần tính toán lại để giảm giá và tăng tính cạnh tranh của sản phẩm đầu cuối. Đó là một bài toán liên đới, đòi hỏi DN phải mạnh mẽ trong đầu tư cải tiến hệ thống và công nghệ. Tính liên kết của các DN Việt cần mạnh mẽ hơn”, ông Đỗ Phước Tống, Chủ tịch Hội Cơ khí Điện TP Hồ Chí Minh, nhận định.
“Nhiều nguyên, phụ liệu, vật liệu và các linh kiện chúng tôi nhập từ Trung Quốc lên đến 50%, một số ngành lên đến 70%. Một số DN trong nước và FDI cố gắng tìm hiểu độ lớn thị trường để đầu tư”, ông Kiều Huỳnh Sơn, Giám đốc Công ty Thép Việt, cho hay. Năm 2022, Việt Nam nhập từ Trung Quốc nhiều nhất là các mặt hàng máy vi tính, sản phẩm điện tử, linh kiện và máy móc với giá trị hơn 20 tỷ USD, dự báo con số này sẽ còn tăng lên khi Trung Quốc mở cửa nền kinh tế sau dịch. Vì vậy, thách thức cũng sẽ là không nhỏ cho các doanh nghiệp trong chuỗi cung ứng của Việt Nam để hiện thực mục tiêu nội địa hóa 60 – 70% trong các năm tới.
Lạng Sơn sẵn sàng cho hoạt động xuất nhập cảnh từ ngày 08/01
Thách thức là có nhưng cơ hội vẫn lớn hơn. Khi kinh tế Trung Quốc mở cửa trở lại, động lực cho tăng trưởng kinh tế của Việt Nam rất lớn, không chỉ tác động nhiều đến năng lực sản xuất kinh doanh, mà còn cải thiện khả năng thực hiện của các DN sản xuất. Theo đó, để tận dụng cơ hội này, DN nên có sự chuẩn bị kỹ từ nhân sự, nguồn lực, đối tác. Bên cạnh đó còn là sự kịp thời từ các chính sách và sự sẵn sàng của các địa phương. Tới thời điểm này, các cơ quan, lực lượng chức năng của tỉnh Lạng Sơn đã chủ động triển khai các mặt công tác để tạo điều kiện thuận lợi cho người dân và DN khi đi lại để tăng cường hợp tác kinh tế, thương mại, du lịch… giữa tỉnh Lạng Sơn, Việt Nam với tỉnh Quảng Tây, Trung Quốc trong thời gian tới.
Trong những ngày qua, lưu lượng phương tiện chở hàng hóa xuất, nhập khẩu thông quan qua các cửa khẩu của tỉnh Lạng Sơn đạt 900 lượt xe/ngày, có ngày lên đến 1.100 lượt xe/ngày. Hàng hóa vận chuyển lên các cửa khẩu đều được thông quan hết trong ngày. Dự báo lưu lượng hàng hóa xuất, nhập khẩu sẽ tăng lên sau ngày 08/01. Cùng với đó, các ngành chức năng của tỉnh Lạng Sơn đã tăng cường công tác thông tin, khuyến cáo về tình hình xuất nhập khẩu tại cửa khẩu tới các DN; các lực lượng chức năng tại cửa khẩu đã đẩy mạnh công tác quản lý xuất nhập cảnh, điều tiết, phân luồng phương tiện chở hàng hóa trong những ngày tới. Sự chủ động của tỉnh Lạng Sơn trước việc điều chỉnh chính sách phòng dịch COVID-19 của Trung Quốc từ ngày 08/01 sẽ góp phần tích cực vào việc đảm bảo hoạt động xuất nhập cảnh, xuất nhập khẩu hàng hóa được thuận lợi nhất trong tình hình mới.
Dự báo kinh tế Trung Quốc năm 2023
Xu thế lúc đầu, các nước đón nhận thông tin Trung Quốc mở cửa rất hưng phấn, nhưng dần dần chuyển sang thận trọng trước làn sóng dịch bệnh bùng phát. Capital Economics dự báo quý I, nền kinh tế Trung Quốc giảm 0,8% và phục hồi từ quý II. Còn HSBC dự báo giảm 0,5% trong quý I, nhưng cả năm 2023 GDP Trung Quốc tăng 5%. Tâm lý đón nhận COVID-19 thoải mái nên người dân ra ngoài ăn uống đi chơi đông nghẹt. Tuy nhiên nhiều nơi thiếu nhân viên phục vụ hay các nhà hàng quán ăn đóng cửa vì dịch, mở lại không kịp nên sẽ ảnh hưởng ít nhiều đến sự phục hồi trong ngắn hạn.
Đến đầu tháng 3, kỳ họp Quốc hội Trung Quốc mới diễn ra, đề ra những chỉ tiêu cụ thể kinh tế – xã hội. Kim chỉ nam cho sự phát triển năm 2023 là đưa nền kinh tế Trung Quốc vào quỹ đạo tăng trưởng bình thường. Trong đó ưu tiên kích cầu tiêu dùng, hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ vừa, thúc đẩy tăng trưởng các thành phần kinh tế tư nhân, kinh tế số làm động lực chính cho tăng trưởng. Các báo Trung Quốc dẫn chứng kênh CNBC cho rằng Standard Chartered, Goldman Sachs kỳ vọng năm 2023 GDP Trung Quốc tăng 4,5%. IMF dự báo 4,4%. Các nhận định lạc quan về sự phục hồi tiêu dùng, du lịch, giải trí bùng nổ sau khi Trung Quốc thông thương quốc tế. Các định chế tài chính uy tín này cũng cho rằng, việc mở cửa trở lại cũng sẽ là động lực chính đẩy giá tài sản lên cao, giá cổ phiếu sẽ tăng cao. Ngân hàng Morgan Stanley dự báo chỉ số chứng khoán MSCI của Trung Quốc sẽ tăng 14% năm 2023. Các dự báo lạc quan khác còn cho rằng năm 2023, GDP nền kinh tế số 2 thế giới tăng trên 5%.
VTV Digital, nguồn: https://vtv.vn/kinh-te/trung-quoc-mo-cua-bien-gioi-co-hoi-song-hanh-thach-thuc-20230107103746269.htm, ngày 07/01/2023 (HV trích dẫn)