Thúc đẩy phát triển kinh tế tập thể trong nông nghiệp

Ngày 12/10/2023, tại Hà Nội, Diễn đàn Nông dân Quốc gia lần thứ VIII với chủ đề “Hội Nông dân Việt Nam tham gia phát triển KTTT trong nông nghiệp”. Tham dự và chủ trì Diễn đàn có Bí thư Trung ương Đảng, Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khái; Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Đảng đoàn, Chủ tịch Trung ương Hội Nông dân Việt Nam Lương Quốc Đoàn; Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Nguyễn Quốc Trị cùng gần 600 đại biểu. Diễn đàn do Trung ương Hội Nông dân Việt Nam, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) chủ trì, giao Báo Nông thôn ngày nay/Dân Việt phối hợp với Công ty CP Phân bón Bình Điền, Ngân hàng NN&PTNT Việt Nam (Agribank) tổ chức.

Phát biểu khai mạc, đồng chí Lương Quốc Đoàn, Uỷ viên Trung ương Đảng, Bí thư Đảng đoàn, Chủ tịch Ban Chấp hành Trung ương Hội Nông dân Việt Nam nhấn mạnh: Phát triển KTTT, hợp tác xã (HTX) là một chủ trương lớn, xuyên suốt và nhất quán của Đảng và Nhà nước. Sau hơn 20 năm triển khai thực hiện Nghị quyết số 13–NQ/TW ngày 18/3/2002 Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng lần thứ năm Khóa IX, KTTT, HTX đang trở thành một trong những thành phần kinh tế quan trọng, đóng góp tích cực vào tăng trưởng kinh tế đất nước, tạo nhiều việc làm, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân, góp phần xây dựng nông thôn mới, bảo đảm an sinh, trật tự, an toàn xã hội.

Theo đồng chí Lương Quốc Đoàn, các cấp Hội đã tập trung xây dựng, phát triển hệ thống chi Hội Nông dân nghề nghiệp, tổ Hội Nông dân nghề nghiệp, qua đó giúp hội viên nông dân tham gia liên kết, hợp tác sản xuất, kinh doanh theo chuỗi giá trị, đẩy mạnh sản xuất hàng hóa, mở rộng quy mô sản xuất, ứng dụng khoa học kỹ thuật, nâng cao năng suất, chất lượng, giá trị sản phẩm, tạo tiền đề thành lập các tổ hợp tác, HTX. Thông qua hoạt động của các cấp Hội đã thu hút gần 570.000 lượt hộ nông dân gia các dự án nhóm hộ xây dựng các mô hình sản xuất, kinh doanh, góp phần xây dựng, thành lập trên 23.000 mô hình KTTT hoạt động có hiệu quả, trong đó có trên 3.800 HTX và trên 19.000 tổ hợp tác với doanh thu bình quân mỗi hợp tác xã đạt 4,7 tỷ đồng, lợi nhuận 350 triệu đồng/năm; doanh thu bình quân mỗi tổ hợp tác khoảng 240 triệu/năm, lợi nhuận đạt gần 40 triệu/năm; số HTX có sản phẩm đạt tiêu chuẩn OCOP từ 3 sao trở lên ngày càng tăng với trên 700 HTX (chiếm gần 20%).

Thảo luận các vấn đề cụ thể tại Diễn đàn, đại diện các HTX tiêu biểu, các nông dân xuất sắc, đại diện lãnh đạo Hội Nông dân các tỉnh, thành phố; đại diện các bộ, ngành, chuyên gia, nhà khoa học, doanh nghiệp đã đóng góp nhiều ý kiến. Cụ thể, tại Diễn đàn, để hiểu rõ hơn về vai trò, ý nghĩa của KTTT, cơ hội cũng như thách thức của HTX trong quá trình phát triển, ông Đặng Văn Thanh, Phó Cục trưởng Cục Kinh tế hợp tác, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã tham luận về tình hình phát triển KTTT và các HTX hiện nay, trong đó nhấn mạnh, phát triển KTTT, HTX luôn là mục tiêu xuyên suốt của Đảng, Nhà nước và Chính phủ ta, có ý nghĩa sâu sắc về kinh tế, văn hóa, xã hội, môi trường và cả về an ninh trật tự. “KTTT, HTX không chỉ giúp ổn định và phát triển sản xuất kinh doanh mà còn tạo việc làm, tăng thu nhập, hỗ trợ xóa đói giảm nghèo, ổn định đời sống của thành viên, đặc biệt nông dân và khu vực nông thôn. Đặc biệt, trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 và hội nhập kinh tế đang phát triển mạnh mẽ, kinh tế hộ nhỏ lẻ, manh mún, sản xuất hàng hóa phi tiêu chuẩn sẽ rất khó cạnh tranh và tiếp cận thị trường nếu không có sự hợp tác, liên kết với nhau” – ông Thanh nói.

Một trong những động lực quan trọng hỗ trợ HTX phát triển đó là chính sách về vốn, đề xuất về tháo gỡ khó khăn về nguồn vốn cho HTX, ông Trần Khánh, Giám đốc Khối Khách hàng Doanh nghiệp, Ngân hàng Thương mại cổ phần Bắc Á thông tin, từ thực tiễn triển khai, việc tiếp cận vốn của HTX, Liên hiệp HTX và các thành viên còn hạn chế so với quy mô. Do đó, đại diện Bắc Á Bank đề xuất, bản thân các HTX và các cơ quan quản lý HTX cần hỗ trợ và tổ chức các khóa tập huấn, đào tạo cho cán bộ quản lý, thành viên làm công tác chuyên môn, kỹ thuật, tập trung vào các chuyên đề: Kỹ năng quản lý, điều hành HTX; Nâng cao năng lực lãnh đạo của HTX; Tập huấn hiểu về cách thức và quy trình vay vốn NH; Các kiến thức cơ bản trong vay vốn ngân hàng cho các Hợp tác xã. Dịp này, vị đại diện Ngân hàng Bắc Á cũng cam kết sẽ đồng hành phối hợp, cùng tháo gỡ những vướng mắc trong quá trình tiếp cận vốn của HTX.

Ông Lê Hồng Phúc, Phó TGĐ Agribank cho biết, trong 1.200 HTX vay tín dụng qua hệ thống của Agribank thì đã có 653 HTX, chiếm 1/3 dư nợ trong toàn hệ thống Ngân hàng. Với Agribank hiện đang rất nỗ lực để đẩy mạnh tín dụng vào lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn. Hiện, gần 70% vốn của Agribank nằm trong lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn và đây là thị trường nòng cốt. Qua diễn đàn, đại diện Agribank bày tỏ mong muốn, Chính phủ, các ngành có những giải pháp tháo gỡ, hỗ trợ HTX được phát triển hơn và bản thân HTX tháo gỡ những hạn chế, từ đó phía ngân hàng mới có những cơ hội mang tín dụng đến với các HTX.

Bà Ngô Thu Giang, Vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Việt Nam giải đáp thêm về tín dụng với HTX, trong đó, khẳng định, về tiếp cận tín dụng, trong bối cảnh khó khăn hiện nay, ngân hàng sẽ tiếp tục có nhiều giải pháp tăng khả năng tiếp cận tín dụng của người dân, DN. Chính phủ dành nhiều thời gian bàn và NHNN đã quan tâm đến tiếp cận tín dụng của các HTX, và có nhiều chỉ đạo yêu cầu các tổ chức tín dụng thu thập thông tin đánh giá tín nhiệm khách hàng, làm sao nâng cao hiệu quả thẩm định, tăng khả năng cho vay không bảo đảm tài sản, tăng cho vay với khách hàng là các HTX. “Từ giờ cuối năm đồng bộ các giải pháp để tăng khả năng hấp thụ tín dụng của nền kinh tế trong đó có HTX, có giải pháp tháo gỡ khó khăn vào cuộc đồng bộ của các HTX, khắc phục hạn chế như quy mô, cạnh tranh, quản trị, từ đó tạo điều kiện cho các tổ chức tín dụng tăng cho vay” – bà Giang nói.

Trong chia sẻ tại Diễn đàn, ông James Yi, Tùy viên Nông nghiệp, Đại sứ quán Hoa Kỳ nhấn mạnh, Việt Nam và Hoa Kỳ vừa chứng kiến việc hai nước nâng cấp lên đối tác toàn diện chiến lược, tiền đề thuận lợi để tăng cường hợp tác hơn nữa về hàng nông sản trong tương lai. Hiện, giữa Hoa Kỳ và Việt Nam có thể tự hào về một trong những nước có quan hệ hợp tác về thương mại lớn nhất, với tổng kim ngạch về thương mại và đầu tư giữa 2 quốc gia đạt khoảng 1,6 nghìn tỷ USD. Từ năm 1995, mối quan hệ thương mại song phương giữa 2 quốc gia đã phát triển vô cùng mạnh mẽ, kim ngạch song phương giữa 2 quốc gia đã mở rộng, tăng lên 300 lần.

Theo bà Bùi Thị Thơm, Phó Chủ tịch BCH Trung ương Hội Nông dân Việt Nam: Thực hiện chủ trương của Đảng về thúc đẩy phát triển kinh tế tập thể, cụ thể hóa các mục tiêu được nêu tại Nghị quyết số 20–NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về tiếp tục đổi mới phát triển KTTT trong tình hình mới, theo thống kê, đến nay các cấp Hội Nông dân cả nước đã vận động thành lập được tới gần 3.800 hợp tác xã và khoảng 20.000 tổ hợp tác hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn và các ngành nghề khác. Doanh thu bình quân hàng năm của mỗi HTX đạt trên 5,5 tỷ đồng (lợi nhuận đạt 350 triệu đồng/HTX; thu nhập bình quân/thành viên/năm đạt 51,5 triệu đồng) và trên 400 triệu đồng/tổ hợp tác (lợi nhuận đạt trên 41 triệu/tổ hợp tác); trên 700 hợp tác xã có sản phẩm đạt tiêu chuẩn OCOP từ 3 sao trở lên (chiếm gần 20%). Bên cạnh đó, các mô hình HTX nông nghiệp tổ chức sản xuất, kinh doanh gắn với chuỗi giá trị ngày càng tăng, nhiều HTX đã đăng ký sản xuất theo tiêu chuẩn an toàn thực phẩm, tiêu chuẩn VietGAP.

Phát biểu tại Diễn đàn, Bí thư Trung ương Đảng, Phó Thủ tướng Lê Minh Khái đã bày tỏ sự vui mừng khi tham dự Diễn đàn Nông dân quốc gia lần thứ VIII năm 2023, đặc biệt với sự có mặt của 100 Nông dân Việt Nam xuất sắc và 63 HTX nông nghiệp tiêu biểu do Trung ương Hội Nông dân Việt Nam phối hợp với các bộ, ngành, địa phương tổ chức. Phó Thủ tướng Lê Minh Khái nhấn mạnh: “KTTT là thành phần kinh tế quan trọng, phải được củng cố và phát triển cùng kinh tế nhà nước trở thành nền tảng vững chắc của nền kinh tế quốc dân. Khẳng định phát triển KTTT là xu thế tất yếu, khách quan, là nhiệm vụ của cả hệ thống chính trị, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 09/NQ–CP ngày 02/02/2023 về Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết số 20–NQ/TW. Đảng, Nhà nước cũng xác định rõ và coi KTTT là một trong 4 thành phần kinh tế không thể thiếu, tạo nên sự ưu việt của nền kinh tế thị trường, định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta”.

Trên tinh thần đó, Phó Thủ tướng đề nghị các đồng chí lãnh đạo các bộ, ngành, địa phương, Hội Nông dân Việt Nam cần khẩn trương tập trung triển khai thực hiện một số giải pháp, nhiệm vụ trọng tâm sau:

Một là, cần nhận thức đúng, đầy đủ về bản chất, vị trí, vai trò và tầm quan trọng của KTTT trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.

Hai là, đề nghị Hội Nông dân các cấp tiếp tục thực hiện việc tuyên truyền, vận động, hướng dẫn thành lập mới được nhiều hợp tác xã, tổ hợp tác hơn nữa trên cơ sở các chi, tổ hội nghề nghiệp. Phấn đấu mục tiêu chung là đến năm 2030, cả nước sẽ có 140.000 tổ hợp tác, 45.000 hợp tác xã với 2 triệu thành viên tham gia. HTX, tổ hợp tác mới thành lập, các HTX cần nhanh chóng ứng dụng các tiến bộ KHKT vào sản xuất.

Ba là, đề nghị Văn phòng Chính phủ phối hợp với Trung ương Hội Nông dân Việt Nam chủ trì, Bộ NN&PTNT, Bộ Kế hoạch và Đầu tư và các bộ, cơ quan liên quan khẩn trương trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án “Hội Nông dân Việt Nam tham gia phát triển kinh tế tập thể trong nông nghiệp”. Các nội dung Đề án phải đảm bảo tính khả thi, huy động được nguồn lực của xã hội; phát huy và nâng cao hơn nữa vai trò của Hội Nông dân các cấp trong việc tham gia phát triển kinh tế tập thể, khuyến khích những cách làm mới, hình thành các chuỗi liên kết bền vững.

Bốn là, đối với các bộ, ngành, địa phương, theo chức năng, nhiệm vụ được giao cần tập trung nghiên cứu, tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc mà đại diện các hợp tác xã đã nêu lên tại Diễn đàn, nhất là không đùn đẩy trách nhiệm với những vấn đề thuộc về cơ chế, chính sách về HTX.

Năm là, cần nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước đối với lĩnh vực KTTT. Ưu tiên nguồn lực, bố trí kinh phí, cán bộ theo dõi các nội dung về đổi mới KTTT, HTX ở cơ quan, đơn vị từ trung ương tới địa phương.

Sáu là, cần tăng cường hợp tác quốc tế để thu hút các nguồn lực hỗ trợ phát triển KTTT, HTX trong nông nghiệp và mở rộng thị trường, giới thiệu tiêu thụ sản phẩm của các HTX; đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ nguồn nhân lực các tổ chức KTTT do Hội Nông dân tuyên truyền, vận động, hướng dẫn thành lập. Xây dựng cơ chế, chính sách để đào tạo, bồi dưỡng, thu hút đội ngũ tri thức trẻ về làm việc tại các hợp tác xã, đáp ứng đòi hỏi ngày càng cao trong xây dựng chuỗi giá trị, hội nhập quốc tế.

Bảy là, các HTX phải chủ động, sáng tạo, đổi mới cách nghĩ, cách làm, chuyển từ tư duy sản xuất nông nghiệp sang kinh tế nông nghiệp, tích hợp đa giá trị; các sản phẩm làm ra phải có thương hiệu, chất lượng cao, đáp ứng được thị trường trong nước và thế giới, nhất là gắn với thương hiệu Chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP).

Tám là, Hội Nông dân Việt Nam cần duy trì hoạt động tổ chức Diễn đàn, tạo thành sân chơi bổ ích cho người nông dân trong việc chia sẻ, đề xuất các kinh nghiệm trong thực tiễn sản xuất, kinh doanh; đồng thời nêu những đề xuất, kiến nghị để Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ các bộ, ngành, địa phương kịp thời có giải pháp, chính sách tháo gỡ.

Sau Diễn đàn các HTX tiêu biểu vẫn có thể tiếp tục đóng góp ý kiến, đề xuất bằng văn bản tới cơ quan chức năng, có thẩm quyền để bổ sung, hoàn thiện chính sách nhằm phát triển KTTT hiệu quả, bền vững. Phó Thủ tướng Lê Minh Khái cũng đề nghị Trung ương Hội Nông dân Việt Nam xây dựng báo cáo cụ thể bằng văn bản những kết quả, nội dung đã đạt được trong Diễn đàn, đặc biệt là những đề xuất, kiến nghị để triển khai tổ chức, thực hiện các giải pháp nhằm tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho các HTX.

Trong khuôn khổ Diễn đàn, được sự đồng ý và cho phép của Thường trực Trung ương Hội Nông dân Việt Nam, Báo Nông thôn Ngày nay/điện tử Dân Việt tổ chức Ra mắt Mạng lưới Nông dân Việt Nam xuất sắc nhằm kết nối, chia sẻ với gần 800 Nông dân xuất sắc đã được bình chọn, tôn vinh trong 11 năm qua và đại diện các HTX tiêu biểu, các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn. Mạng lưới Nông dân Việt Nam xuất sắc được hình thành trên cơ sở tự nguyện, tự chủ hoạt động với các hình thức sinh hoạt đa dạng, phong phú. Dự kiến, mạng lưới sẽ có các bộ phận chính, gồm: Ban Điều hành, Ban Thư ký và Ban Truyền thông. Mạng lưới sẽ hoạt động chủ yếu trên nền tảng số, kết nối online và sẽ có một số buổi sinh hoạt trực tiếp.