EVFTA: Cơ hội vàng cho hàng Việt vươn xa

Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam – EU (EVFTA) nổi lên như một đòn bẩy chiến lược, mang lại lợi thế cạnh tranh vượt trội cho hàng hóa Việt Nam trên thị trường châu Âu.

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng, Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam – EU (EVFTA) nổi lên như một đòn bẩy chiến lược, mang lại lợi thế cạnh tranh vượt trội cho hàng hóa Việt Nam trên thị trường châu Âu. Với cam kết xóa bỏ gần 99% dòng thuế trong vòng 7 năm, EVFTA không chỉ giảm chi phí xuất khẩu mà còn mở ra cơ hội chiếm lĩnh thị phần từ các đối thủ truyền thống. Đơn cử, thuế suất đối với áo sơ mi xuất khẩu sang Đức giảm từ 12% xuống 0%, giúp tiết kiệm gần 1 triệu USD cho một lô hàng 1 triệu chiếc áo. Theo Bộ Công Thương, kim ngạch thương mại Việt Nam – EU tăng từ 55,4 tỷ USD năm 2020 lên 68,3 tỷ USD năm 2024, với xuất khẩu của Việt Nam đạt 40,1 tỷ USD năm 2024. Đến nửa đầu năm 2025, xuất khẩu sang EU đạt 27,3 tỷ USD, tăng 10% so với cùng kỳ. Những con số này chứng minh EVFTA không chỉ là thỏa thuận trên giấy mà là động lực thực sự thúc đẩy tăng trưởng xuất khẩu, giúp Việt Nam duy trì xuất siêu kỷ lục trên 35 tỷ USD với EU.

Tuy nhiên, lợi thế luôn song hành với thách thức, và EVFTA không phải ngoại lệ. Bà Phương Nguyễn cảnh báo rằng một lỗi nhỏ trong tuân thủ có thể khiến doanh nghiệp mất toàn bộ ưu đãi thuế quan. Các vấn đề phổ biến bao gồm áp sai mã HS dẫn đến thuế không chính xác, không đáp ứng Quy tắc xuất xứ (RoO) như chứng minh 40% hàm lượng giá trị khu vực, hoặc thiếu chứng từ hợp lệ như C/O Mẫu EUR.1. Một làn sóng quy định mới từ EU sắp tác động trực tiếp, đòi hỏi doanh nghiệp phải chủ động thích ứng. Từ năm 2026, Cơ chế Điều chỉnh Carbon Biên giới (CBAM) sẽ áp thuế các-bon đối với sắt thép, xi măng, nhôm và phân bón, yêu cầu báo cáo lượng phát thải CO₂ minh bạch. Quy định Chống phá rừng (EUDR), hiệu lực với SMEs từ giữa năm 2025, đòi hỏi sản phẩm như cà phê, gỗ, cao su phải chứng minh nguồn gốc không gây mất rừng, với hệ thống truy xuất đến tận tọa độ lô rừng.

Các chuẩn ESG về lao động, nhân quyền và minh bạch chuỗi cung ứng đang trở thành “giấy thông hành’’ để hàng Việt được chấp nhận bởi các tập đoàn bán lẻ lớn. Bà Phan Thụy My – Aimee, Trưởng Văn phòng Đại diện Thương mại bang Rheinland-Pfalz (CHLB Đức) tại Việt Nam, chia sẻ rằng EU liên tục cập nhật quy định, từ quy tắc xuất xứ mới đầu năm 2025 đến hệ thống số hóa ELAN cho nông sản. Doanh nghiệp chậm thích ứng sẽ mất niềm tin đối tác và chậm thông quan, nhưng nếu tận dụng công cụ số, họ có thể rút ngắn thời gian, giảm chi phí và củng cố uy tín.