Công ty Đồng Phú chia sẻ công ty đã đạt chứng nhận rừng bền vững PEFC từ năm 2021 và toàn bộ nguyên liệu đều có nguồn gốc từ vùng trồng được chứng nhận. Doanh nghiệp vận hành hệ thống truy xuất nguồn gốc chặt chẽ từ vườn cây đến nhà máy, quản lý bằng hợp đồng điện tử theo tiêu chuẩn EUDR. Tương tự, Công ty Mai Vĩnh cũng đang vận hành chuỗi cung ứng khép kín với hệ thống truy xuất nội bộ hiện đại. Doanh nghiệp phân luồng rõ ràng tại khu tiếp nhận mủ cao su, sử dụng phần mềm để số hóa toàn bộ dữ liệu từ tọa độ vườn cây, tên hộ, ngày khai thác đến hồ sơ pháp lý. Các lô hàng đều được định danh cụ thể, giúp kiểm soát chất lượng và đảm bảo tính minh bạch.
Cả hai DN đều cho biết thách thức lớn nhất là việc tiếp cận thông tin từ hộ tiểu điền – nhóm chiếm phần lớn sản lượng. Nhiều hộ chưa có đủ hồ sơ pháp lý, không quen lưu trữ thông tin, e ngại chia sẻ dữ liệu cá nhân. Để khắc phục, doanh nghiệp đã xây dựng mạng lưới thương lái địa phương làm cầu nối, đồng thời tổ chức hội thảo, truyền thông bằng hình ảnh để giúp người dân hiểu rõ nghĩa vụ và lợi ích khi tham gia chuỗi cung ứng đạt chuẩn EUDR.
Công ty Mai Vĩnh cho biết đã áp dụng chính sách trả giá cao hơn cho mủ cao su có đầy đủ hồ sơ và truy xuất nguồn gốc minh bạch. Đây được xem là giải pháp khuyến khích hộ tiểu điền tham gia, đồng thời là chiến lược đầu tư dài hạn để nâng cao năng lực cạnh tranh khi EUDR chính thức có hiệu lực. Ngoài ra, tiểu điền còn được hỗ trợ kỹ thuật canh tác bền vững, phân phối lợi ích tài chính minh bạch qua hình thức chi trả trực tiếp tại địa phương. DN cũng áp dụng công nghệ bản đồ Polygon để xác định diện tích, vị trí và năng suất từng vườn cây, từ đó phân loại khu vực đủ và chưa đủ điều kiện theo EUDR. Hệ thống phần mềm quản lý sẽ chỉ cho phép thu mua từ vùng đạt chuẩn, đảm bảo tính chính xác và truy xuất khi kiểm tra.
Đoàn trao đổi với một hộ tiểu điền liên kết với Công ty Mai Vĩnh
Trong khuôn khổ các buổi làm việc, các bên đã có những trao đổi sâu rộng về việc triển khai chuỗi cung ứng mủ cao su tuân thủ EUDR. Nội dung thảo luận tập trung vào mô hình vận hành thực tế, từ hệ thống truy xuất nguồn gốc nội bộ đến phương pháp tiếp cận cộng đồng tiểu điền. Các đại biểu trong Đoàn đặc biệt quan tâm đến những khó khăn trong quá trình triển khai thực hiện sản phẩm đáp ứng EUDR của DN Việt Nam. Đại diện Forest Trends nhấn mạnh các mô hình liên kết giữa DN và tiểu điền tại Việt Nam tuy còn hạn chế nhưng đã cho thấy tiềm năng nếu được hỗ trợ đúng hướng. Việc chuẩn hóa hồ sơ, thu thập dữ liệu giao dịch và phân loại mủ đang là thách thức nhưng cũng là cơ hội để xây dựng chuỗi giá trị minh bạch.
Tại buổi tổng kết cuối chuyến tham quan học tập, các đại biểu Campuchia và Lào đánh giá cao tầm nhìn và sự chủ động của DN Việt Nam trong việc xây dựng và vận hành chuỗi cung ứng mủ cao su tuân thủ EUDR. Mô hình quản lý minh bạch với hệ thống truy xuất nguồn gốc nội bộ được coi là điểm sáng, tạo nên nền tảng tin cậy giúp nâng cao giá trị sản phẩm và khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế.Tuy nhiên, đại biểu hai nước cũng thẳng thắn chia sẻ những khó khăn hiện hữu tại địa phương, gồm nhận thức cộng đồng còn hạn chế, thiếu hụt nhân lực và kinh nghiệm, cùng với việc chưa có hệ thống chứng nhận và kiểm soát truy xuất nguồn gốc hoàn chỉnh. Điều này gây trở ngại lớn trong việc triển khai hiệu quả EUDR. Trước thực tế này, các đại biểu đề xuất duy trì đối thoại kỹ thuật thường xuyên giữa ba bên Việt Nam – Campuchia – Lào, đồng thời kiến nghị thành lập cơ chế phối hợp cấp hiệp hội/ngành nhằm tăng cường hợp tác, chia sẻ dữ liệu và đào tạo.
Campuchia và Lào là mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng cao su nguyên liệu của Việt Nam. Phía Việt Nam, thông qua VRA cùng các DN tiên phong sẽ tiếp tục hỗ trợ chia sẻ kinh nghiệm, đào tạo và kết nối kỹ thuật EUDR cho khu vực. Sự phối hợp này hướng tới xây dựng chuỗi cung ứng cao su minh bạch, bền vững, đáp ứng yêu cầu quốc tế và thúc đẩy phát triển ngành cao su trong khu vực.